Institut za voćarstvo se nalazi u poznatom voćarskom području u kome je davne 1898. godine osnovan prvi voćno-lozni rasadnik u Srbiji.
Na I kongresu voćara Kraljevine Jugoslavije, održanom u Čačku 1932. godine, pokrenuta je inicijativa o potrebi osnivanja jedne naučne institucije za oblast voćarstva koja je realizovana osnivanjem Zavoda za voćarstvo i preradu voća, 17. jula, 1946. godine, odlukom Ministarstva za poljoprivredu NR Srbije, rešenjem br. 21867.
Izvršno veće NR Srbije ga je, odlukom br. 19, od 25. 03. 1961. godine, proglasilo republičkom naučnom ustanovom, pod nazivom Institut za voćarstvo NR Srbije. Zavodi za voćarstvo u Sremskim Karlovcima i Peći proglašeni su za ogledne voćarske stanice Instituta. Institut je postojeći samostalni Voćni rasadnik u Čačku preuzeo 01. aprila, 1961. godine. Kao republička naučnoistraživačka organizacija Institut je poslovao sve do 1974. godine, kada je izmenom Ustava u našoj zemlji postao samostalna naučnoistraživačka institucija za područje Srbije bez autonomnih pokrajina.
Institutu je 1986. godine pripojen Zavod za vinogradarstvo i vinarstvo iz Niša, pa je nastavio da posluje pod nazivom Institut za voćarstvo i vinogradarstvo Čačak.
Zakon o NIO delatnosti iz 1990. god. dovodi do promena u organizovanju instituta i zavoda iz oblasti poljoprivrede. Integracijom nekoliko instituta iz oblasti biotehnike, Institut je od 24. 12. 1991. godine egzistirao u sklopu Instituta za istraživanja u poljoprivredi SRBIJA, kao jedan od osam centara.
Odlukom Vlade Republike Srbije broj: 022-8481/2006, od 14. septembra, 2006. godine, Institut posluje kao samostalno pravno lice, pod nazivom INSTITUT ZA VOĆARSTVO.
Osnovna delatnost Instituta je naučnoistraživački rad u oblasti voćarstva – istraživanje i eksperimentalni razvoj u biotehničkim naukama. U vršenju svoje osnovne delatnosti Institut obavlja i sledeće poslove:
– Biološka i ekološka proučavanja voćaka;
– Genetička proučavanja i stvaranje novih sorti voćaka;
– Selekcija i introdukcija voćaka;
– Fiziološka i agrotehnička proučavanja voćaka;
– Proučavanje prouzrokovača bolesti i štetočina voćaka i metoda njihovog suzbijanja;
– Tehnološka proučavanja plodova voćaka;
– Stvaranje i održavanje predosnovnog i osnovnog sertifikovanog materijala voćaka;
– VCU testovi za ispitivanje proizvodne i upotrebne vrednosti sorti i podloga voćaka;
– DUS testovi za ispitivanje različitosti, uniformnosti i stabilnosti sorti i podloga;
– Prikupljanje i proučavanje domaćih i introdukovanih sorti voćaka za potrebe banke biljnih gena;
– Transfer i primena naučno-tehnoloških rešenja;
– Stručna i zdravstvena kontrola proizvodnje sadnog materijala voćaka.
Dopunska delatnost Instituta se odvija u okviru Odeljenja za stvaranje i održavanje sadnog materijala voćaka. Institut obavlja i sve druge delatnosti ukoliko za to ispunjava uslove predviđene zakonom.
U Institutu se organizuju sledeće organizacione jedinice: 7 odeljenja (Odeljenje za pomologiju i oplemenjivanje voćaka; Odeljenje za zaštitu voćaka; Odeljenje za fiziologiju voćaka; Odeljenje za tehnologiju gajenja voćaka; Odeljenje za tehnologiju prerade voća; Odeljenje za stvaranje i održavanje sadnog materijala voćaka; Odeljenje za eksperimentalna polja) i Služba zajedničkih poslova.
Institut raspolaže neophodnim sredstvima za obavljanje osnovne i dopunske delatnosti: 148,72 ha zemljišta, preko 3.000 m2 poslovnog prostora i 300 m2 laboratorijskog prostora. Institut poseduje adekvatnu laboratorijsku opremu, biblioteku sa čitaonicom i više pratećih objekata (kolekcioni zasadi, staklare, mrežanici, meteorološka stanica i dr.).
Institut sarađuje sa srodnim ustanovama u zemlji, kao i sa naučnim institutima u 36 zemalja širom sveta, u vidu razmene stručnjaka, materijala, naučnih informacija.