Član 1.
Ovim pravilnikom bliže se propisuju uslovi u pogledu kvaliteta šećera namenjenog za ljudsku upotrebu (u daljem tekstu: proizvodi), i to za: klasifikaciju, kategorizaciju i naziv proizvoda; fizička, fizičko-hemijska, hemijska i senzorska svojstva, kao i sastav proizvoda; metode ispitivanja kvaliteta proizvoda; pakovanje i deklarisanje proizvoda i dodatne zahteve za označavanje proizvoda.
Član 2.
Proizvodi, kao i uslovi u pogledu kvaliteta, i to za: klasifikaciju, kategorizaciju i naziv proizvoda; fizička, fizičko-hemijska, hemijska i senzorska svojstva, kao i sastav proizvoda dati su u Prilogu 1 – Nazivi, definicije i opšti zahtevi kvaliteta proizvoda (u daljem tekstu: Prilog 1), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Član 3.
Subjekt u poslovanju hranom pre početka proizvodnje donosi proizvođačku specifikaciju, u skladu sa zakonom kojim se uređuje bezbednost hrane.
Proizvođačka specifikacija iz stava 1. ovog člana naročito sadrži:
1) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;
2) kratak opis tehnološkog postupka proizvodnje;
3) podatke o osnovnoj sirovini i dodatim sastojcima;
4) osnovne zahteve kvaliteta proizvoda (fizička, hemijska i senzorska svojstva);
5) podatke iz deklaracije u skladu sa ovim propisom i propisom kojim se uređuje deklarisanje, označavanje i reklamiranje hrane;
6) datum donošenja i evidencijski broj proizvođačke specifikacije.
Proizvođačka specifikacija iz stava 1. ovog člana donosi se i za šećer u prahu, šećer u kocki, kandis šećer, smeđi šećer i za druge srodne proizvode čiji su osnov proizvodi iz Priloga 1.
Član 4.
U proizvodnji proizvoda mogu se koristiti aditivi u skladu sa propisom kojim se uređuje upotreba aditiva u hrani.
Član 5.
Proizvodi koji se stavljaju u promet, deklarisani su i označeni u skladu sa ovim pravilnikom i propisom kojim se uređuje deklarisanje, označavanje i reklamiranje hrane.
Pored podataka koji su utvrđeni u skladu sa propisom kojim se uređuje deklarisanje, označavanje i reklamiranje hrane, deklaracija sadrži i sledeće podatke:
1) sadržaj suve materije i invertnog šećera pri deklarisanju rastvora šećera, rastvora invertnog šećera, kao i sirupa invertnog šećera;
2) reči: „kristalizovan/a/o” ako rastvor sirupa i invertnog šećera sadrži kristale;
3) nazive proizvoda iz Priloga 1, osim kada proizvodi iz tač. 7. i 8. Priloga 1 sadrže više od 5% fruktoze na sadržaj suve materije, bilo da se stavljaju na tržište pod svojim nazivom ili kao sastojak druge hrane, i označavaju se kao „glukozno-fruktozni sirup” ili „fruktozno-glukozni sirup” i „sušeni glukozno-fruktozni sirup” ili „sušeni fruktozno-glukozni sirup”, u zavisnosti da li sadrže veći udeo glukoze ili fruktoze.
Pri deklarisanju upakovanih proizvoda iz Priloga 1 čija je neto količina manja od 20 g nije obavezno njeno navođenje.
Upakovani proizvod iz stava 3. ovog člana je svaki pojedinačni proizvod koji je, kao takav, namenjen krajnjem potrošaču i objektima javne ishrane, a koji se sastoji od proizvoda iz Priloga 1 i ambalaže u koju je stavljen pre nego što je ponuđen za prodaju, bilo da ga ambalaža u potpunosti ili samo delimično zatvara, ali tako da sadržaj ne može biti promenjen bez otvaranja ili promene ambalaže.
Član 6.
Usaglašenost proizvoda sa zahtevima kvaliteta propisanim ovim pravilnikom utvrđuje se metodama koje su date u Prilogu 2 – Spisak metoda ispitivanja kvaliteta proizvoda (u daljem tekstu: Prilog 2), koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo, kao i sa drugim međunarodno priznatim metodama.
Član 7.
Danom početka primene ovog pravilnika prestaju da važe Pravilnik o kvalitetu šećera („Službeni list SFRJ”, broj 7/92 i „Službeni list SCG”, br. 56/03 – dr. pravilnik i 4/04 – dr. pravilnik) i odredbe Pravilnika o kvalitetu skroba i proizvoda od skroba za prehrambene svrhe („Službeni list SRJ”, broj 33/95 i „Službeni list SCG”, br. 56/03 – dr. pravilnik i 4/04 – dr. pravilnik) koje se odnose na tečnu glukozu (dekstroza) i skrobne šećere, dekstrozu-monohidrat, anhidrovanu dekstrozu.
Član 8.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. novembra 2017. godine.
Prilog 1 – Nazivi, definicije i opšti zahtevi kvaliteta proizvoda
1. Polubeli šećer
Prečišćena i kristalizovana saharoza, sa jasno definisanim kvalitetom i sa sledećim karakteristikama:
1) polarizacija: najmanje 99,5°Z;
2) sadržaj invertnog šećera: najviše 0,1%;
3) gubitak sušenjem: najviše 0,1%.
2. Šećer ili beli šećer
Prečišćena i kristalizovana saharoza, sa jasno definisanim kvalitetom i sa sledećim karakteristikama:
1) polarizacija: najmanje 99,7°Z;
2) sadržaj invertnog šećera: najviše 0,04%;
3) gubitak sušenjem: najviše 0,06%;
4) tip boje kristala: najviše devet bodova, određen u skladu sa Prilogom 2.
3. Ekstra beli šećer
Proizvod koji ispunjava zahteve kvaliteta definisanim u tački 2. podtač. 1)–3) ovog priloga, a čiji broj bodova, određen u skladu sa Prilogom 2, iznosi:
1) za tip boje kristala: najviše četiri;
2) za sadržaj pepela: najviše šest;
3) za boju šećera u rastvoru: najviše tri;
4) ukupni broj bodova: najviše osam.
4. Rastvor šećera
Vodeni rastvor saharoze sledećih karakteristika:
1) suva materija: najmanje 62% m/m;
2) sadržaj invertnog šećera (odnos fruktoze i glukoze: 1,0 ± 0,2): najviše 3% računato na suvu materiju;
3) sadržaj pepela: najviše 0,1% računato na suvu materiju;
4) boja rastvora: najviše 45 ICUMSA jedinica.
Opis „beli” rezervisan je za šećerni rastvor, gde boja u rastvoru ne prelazi 25 ICUMSA jedinica.
5. Rastvor invertnog šećera
Vodeni rastvor saharoze, delimično invertovan hidrolizom, u kom ne preovladava invertni šećer, sledećih karakteristika:
1) suva materija: najmanje 62% m/m;
2) sadržaj invertnog šećera (odnos fruktoze i glukoze: 1,0 ± 0,1): najmanje 3%, a najviše 50% računato na suvu materiju;
3) sadržaj pepela: najviše 0,4% računato na suvu materiju.
Opis „beli” rezervisan je za rastvor invertnog šećera, čiji sadržaj pepela ne prelazi 1%, a boja u rastvoru ne prelazi 25 ICUMSA jedinica.
6. Sirup invertnog šećera
Vodeni rastvor saharoze (kod kog je moguća kristalizacija) delimično invertovane hidrolizom, koja mora ispuniti zahteve kvaliteta definisane u tački 5. podtač. 1) i 3) ovog priloga, a kod kog sadržaj invertnog šećera (odnos fruktoze i glukoze 1,0 ± 0,1), mora biti veći od 50% računato na suvu materiju.
Opis „beli” rezervisan je za sirup invertnog šećera, čiji sadržaj pepela ne prelazi 1%, a boja u rastvoru ne prelazi 25 ICUMSA jedinica.
7. Glukozni sirup
Prečišćeni koncentrisan vodeni rastvor uglјenih hidrata, dobijenih iz skroba i/ili inulina, sledećih karakteristika:
1) suva materija: najmanje 70% m/m;
2) dekstrozni ekvivalent: najmanje 20% računato na suvu materiju, izražen kao D-glukoza;
3) sulfatni pepeo: najviše 1% računato na suvu materiju.
8. Sušeni glukozni sirup
Delimično osušeni glukozni sirup sa sadržajem suve materije najmanje 93 % koji mora ispunjavati zahteve kvaliteta definisane u tački 7. podtač. 2) i 3) ovog priloga.
9. Glukoza (dekstroza) ili glukoza (dekstroza) monohidrat
Prečišćena i kristalizovana D-glukoza koja sadrži jedan molekul kristalne vode, sledećih karakteristika:
1) dekstroza (D-glukoza): najmanje 99,5% računato na suvu materiju;
2) suva materija: najmanje 90% m/m;
3) sulfatni pepeo: najviše 0,25% računato na suvu materiju.
10. Glukoza (dekstroza) ili bezvodna glukoza (dekstroza)
Prečišćena i kristalizovana D-glukoza bez kristalne vode, sa sadržajem suve materije najmanje 98%, a koja mora ispunjavati zahteve kvaliteta definisane u tački 9. podtač. 1) i 3) ovog priloga.
11. Fruktoza
Prečišćena i kristalizovana D-fruktoza sledećih karakteristika:
1) sadržaj fruktoze: najmanje 98% računato na suvu materiju;
2) sadržaj glukoze: najviše 0,5% računato na suvu materiju;
3) gubitak sušenjem: najviše 0,5% m/m;
4) sadržaj pepela: najviše 0,1% m/m;
Prilog 2 – Spisak metoda ispitivanja kvaliteta proizvoda
| Red. broj | Naziv ispitivanja (tehnika ispitivanja) | Referentni dokument |
| 1. | ODREĐIVANJE GUBITKA MASE SUŠENJEM (gravimetrijski) | ICUMSA GS 2/1/3/9-15 SRPS.E.L8.016 |
| 2. | ODREĐIVANJE SUVE MATERIJE (refraktometrijski) | ICUMSA GS 4/3-13 |
| 3. | ODREĐIVANJE REDUKUJUĆIH ŠEĆERA (volumetrijski) | ICUMSA GS 2/3/9-5 SRPS.E.L8.019 |
| 4. | ODREĐIVANJE SULFATNOG PEPELA (gravimetrijski) | GS 2/1/7-33 SRPS EN ISO 5809 |
| 5. | ODREĐIVANJE PEPELA (konduktometrijski) | ICUMSA GS 2/3/9-17 SRPS.L8.017 |
| 6. | ODREĐIVANJE POLARIZACIJE (polarimetrijski) | ICUMSA GS 2/3-1 SRPS. E.L8.018 |
| 7. | ODREĐIVANJE BOJE ŠEĆERA U RASTVORU (spektrofotometrijski) | ICUMSA GS 2/3-10 SRPS.E.L8.014 |
| 8. | ODREĐIVANJE TIPA BOJE KRISTALA (refleksometrijski) | ICUMSA GS 2-13 SRPS.E.L8.015 |
| 9. | ODREĐIVANJE SUMPOR DIOKSIDA (spektrofotometrijski) | ICUMSA G2/1/7/9-33 SRPS.E.L8.020 |
| 10. | ODREĐIVANJE rN VREDNOSTI (potenciometrijski) | ICUMSA G1/2/3/4/7/8/9-23 |
Napomena:
Na osnovu metoda određivanja tipa boje kristala, sadržaja pepela, boje šećera u rastvoru za šećer ili beli šećer i ekstra beli šećer iz tač. 2. i 3. Priloga 1, „bod” odgovara sledećim vrednostima:
1) u slučaju tipa boje kristala: 0,5 jedinica;
2) u slučaju sadržaja pepela: 0,0018%;
3) u slučaju boje šećera u rastvoru: 7,5 jedinica.