Član 1

Kontrola kvaliteta stočne hrane, u smislu ovog pravilnika, vrši se na uzorcima za ispitivanje uzetim po metodama koje su propisane ovim pravilnikom.

Član 2

Metode kojima se vrši kontrola kvaliteta stočne hrane su:

1) metoda uzimanja uzoraka;
2) metoda fizičkih i hemijskih analiza;
3) mikrobiološka metoda.

Član 3

Metodama uzimanja uzoraka stočne hrane utvrđuju se postupci i način uzimanja uzoraka čiji se kvalitet kontroliše.

Član 4

Metodama fizičkih i hemijskih analiza utvrđuju se uslovi i postupci za pripremanje laboratorijskog uzorka i fizičke i hemijske analize stočne hrane, radi provere fizičkih svojstava i hemijskog sastava tih proizvoda.
Mikrobiološkim metodama utvrđuje se sadržaj antibiotika u stočnoj hrani.

Član 5

U izveštaju o fizičkoj i hemijskoj analizi moraju biti prikazani rezultati utvrđeni primenom metoda fizičkih i hemijskih analiza propisanih ovim pravilnikom.

Rezultati se daju kao aritimetička sredina najmanje dva određivanja koja je, istovremeno ili neposredno jedno za drugim, obavio isti analitičar u istoj laboratoriji.

Metode uzimanja uzoraka stočne hrane

Član 6

Uzimanje uzoraka stočne hrane, shodno ovom pravilniku, mora da izvrši stručno lice.

Član 7

Uzimanje uzoraka stočne hrane vrši se:

– u proizvodnji, na proizvodnoj partiji ili delu proizvodne partije;
– u prometu, na jedinicama pošiljke.

Član 8

Uzimanje uzoraka stočne hrane u proizvodnji i prometu mora se izvršiti tako da svaka jedinica proizvoda ima istu mogućnost da bude izabrana kao uzeti uzorak.

Način uzimanja uzorka mora biti isti u proizvodnji i u prometu.

Član 9

Uzorak mora predstavljati prosečan sastav celokupne količine proizvoda od koje se uzima uzorak.

Član 10

Pod isporukom (pošiljkom) stočne hrane podrazumeva se određena količina stočne hrane pripremljena za stavljanje u promet.

Član 11

Pod partijom stočne hrane podrazumeva se količina istog proizvoda određene isporuke koja ima isti kvalitet.

Član 12

Pod pojedinačnim (osnovnim) uzorkom podrazumeva se manja količina proizvoda uzeta sa jednog mesta partije.
Serija pojedinačnih uzoraka mora biti uzeta sa različitih mesta iz proizvodne partije.

Član 13

Pod zajedničkim (zbirnim) uzorkom podrazumeva se skup sjedinjenih i brižljivo izmešanih pojedinačnih uzoraka jedne partije.

Član 14

Pod prosečnim uzorkom podrazumeva se uzorak koji se dobija redukcijom zajedničkog (zbirnog) uzorka i služi za laboratorijsko ispitivanje.

Član 15

Broj jedinica uzetog uzorka zavisi od vrste proizvoda, mase, odnosno zapremine proizvoda i količine pošiljke.

Član 16

Pojedinačni uzorci zrnaste, brašnaste i slične stočne hrane koja se isporučuje ili skladišti u rasutom stanju uzimaju se:

1) iz vagona, kamiona i sl, sa najmanje osam mesta ravnomerno raspoređenih po površini, i to: sa vrha, iz sredine i sa dna;
2) iz šlepova i brodova za vreme utovara, odnosno istovara, na način iz stava 2. ovog člana;
3) iz skladišta, na odstojanju od najviše dva metra između pojedinih mesta sondiranja, s tim da se iz gornjeg i donjeg sloja uzima isti broj uzoraka kad visina uskladištene mase nije veća od 0,75 m, a iz gornjeg, srednjeg i donjeg sloja – kad je visina uskladištene mase veća od 0,75 m.

Pri pneumatskom utovaru ili istovaru rasutog materijala uzorci se uzimaju u istim vremenskim razmacima, na najpogodnijim radnim mestima, izdvajanjem pojedinačnih uzoraka u približno istim količinama.

Član 17

Pojedinačni uzorci od briketirane stočne hrane i uljanih pogača uzimaju se kao i za zrnasta hraniva, s tom razlikom što se od briketa i pogača uzima po jedan deo, a sitnije presovani oblici (kockice, palete, granule) tretiraju se kao zrnasta i slična hraniva.

Član 18

Pojedinačni uzorci stočne hrane koja je upakovana u vrećama bez obzira na veličinu vreće, uzimaju se sa vrha, iz sredine i sa dna vreće.

Član 19

Broj uzetih pojedinačnih uzoraka zavisi od veličine isporuke.

Ako isporuka u rasutom stanju, odnosno jedinica isporuke ili partija proizvoda ne iznosi više od 10 tona, uzima se najmanje 20 pojedinačnih uzoraka, čija ukupna masa mora da iznosi najmanje 3 do 5 kg.

Od svake sledeće ili započete količine od 10 tona stočne hrane uzima se još po 2 kg u pojedinačnim uzorcima.
Kad je stočna hrana pakovana u vrećama, pojedinačni uzorci uzimaju se, i to:

– od partije do 20 tona – iz svake desete vreće, uzete po slobodnom izboru, a iznad te količine – iz svake dvadesete vreće;
– za količine stočne hrane manje od 10 tona – veći pojedinačni uzorci, tako da njihova masa iznosi 3 do 5 kg;
– za količine stočne hrane do 500 kg – pojedinačni uzorci iz svake vreće.

Član 20

Svi pojedinačni uzorci stavljaju se u podesan čist i suv sud, a briketirana i presovana hraniva prethodno se dobro usitne i izmešaju u zajednički uzorak.

Član 21

Kad je u pitanju pneumatski transport, jedan zajednički uzorak formira se iz količine do 100 tona.

Kad je u pitanju transport brodom, odnosno drugi vidovi i načini isporuke, jedan zajednički uzorak se formira iz količine do 30 tona.

Član 22

Redukcijom zajedničkog uzorka dobijaju se prosečni uzorci za analizu.

Zajednički uzorak postavi se na ravnu i čistu podlogu i uobliči u piramidu koja se pritiskom odozgo zaravni. Dobijena zarubljena piramida dijagonalno se podeli na bočne strane i izdvoje se naizmenični segmenti. Sa izdvojenom količinom postupa se na isti način sve dok se od zajedničkog uzorka ne dobije masa od 3 do 5 kg.

Na taj način dobijena masa uzorka deli se na tri prosečna uzorka za analizu čija masa mora da iznosi najmanje 1 kg.

Član 23

Prosečan uzorak za laboratorijsko ispitivanje mora se pripremiti u najmanje dva primerka, u količini koja je potrebna za fizičke, hemijske i mikrobiološke analize, s tim da sve jedinice laboratorijskog uzorka moraju biti identične po sastavu, a približno jednake po masi. Od uzetih uzoraka, jednu jedinicu uzorka dostavlja na analizu stručno lice koje uzima uzorak, dok druga jedinica uzorka služi za superanalizu.

Na zahtev predstavnika organizacije udruženog rada mora se uzeti i treći primerak, koji se dostavlja na raspolaganje tom licu.

Član 24

Uzorci se pakuju u čiste i suve posude od stakla, pocinkovanog lima, aluminijuma, plastičnog ili drugog pogodnog materijala koji ne oksidiše i ne utiče na promenu sastava i kvaliteta uzetih uzoraka i koje se mogu hermetički zatvarati.

Posude sa prosečnim uzorkom osiguravaju se kanapom, kojim se fiksira i poseban karton sa deklaracijom (privezak, etiketa).

Krajevi kanapa učvršćuju se pečatnim voskom da bi se originalni uzorak obezbedio, odnosno da bi se onemogućilo otvaranje uzorka bez povrede i oštećenja pečata i pakovanja.

Član 25

Kad se završi uzimanje uzoraka sastavlja se zapisnik, koji potpisuju lica koja su uzimala uzorke.
Zapisnik mora da sadrži sva zapažanja o stanju u kome se proizvod nalazi u trenutku uzimanja uzorka, pri čemu se naznačuju vidljivi tragovi oštećenja nastalih u skladištu, odnosno silosu ili oštećenja nastala tokom manipulacije u brodu ili nekom drugom prevoznom sredstvu.

U zapisniku se navodi i način uzimanja uzorka i sve okolnosti koje mogu uticati na njihovo uzimanje.

Član 26

Uz svaki uzorak za ispitivanje mora se priložiti zapisnik o uzimanju uzoraka i deklaracija proizvođača. U zapisnik se upisuju sledeći podaci:

1) naziv hraniva;
2) prevozno sredstvo i njegova oznaka (broj);
3) naziv mesta iz koga je isporučeno;
4) naziv mesta u koje je isporuka upućena;
5) datum prispeća isporuke;
6) količina stočne hrane;
7) broj vreće ili oznaka „rasuto“;
8) oznaka za identifikaciju ili broj partije;
9) firma, odnosno naziv i sedište proizvođača, odnosno isporučioca;
10) datum završetka utovara, odnosno istovara;
11) bliža oznaka mesta i datum uzimanja uzorka;
12) potpis lica koje je uzelo uzorak.

Podaci u deklaraciji moraju biti neizbrisivi.

Član 27

Uzeti prosečni uzorci šalju se na ispitivanje odmah ili najkasnije 48 h posle uzimanja uzoraka.
O uzetom uzorku mora se sačiniti zapisnik.

Prosečni uzorci čuvaju se najmanje 60 dana.

Član 28

Za uzimanje uzorka koriste se sonde cilindričnog oblika raznih veličina koje se sastoje od jedne cevi i sonde sa dve cevi (sonde sa odeljcima).

Sonda sa odeljcima (sl. 1 u prilogu) upotrebljava se kad se uzorci uzimaju iz hraniva u rasutom stanju, u mirovanju. Ona se sastoji od dve koncentrične cevi koje ulaze jedna u drugu.

Spoljašnja cev ima na gornjem kraju dvokraku ručicu, otvor duž cele cevi i otvore koji odgovaraju malim odeljcima u unutrašnjoj cevi. Unutrašnja cev ima jednakokraku ručicu i nekoliko otvora po celoj dužini. Odeljci u cevi onemogućavaju da se proizvod u njima meša.

Sonde za uzimanje uzoraka iz vreća su cilindrične, od poliranog metala. Na vrhu imaju zašiljeni deo za probijanje, čija dužina iznosi najmanje 25 cm. Sonde mogu biti načinjene od jedne cevi (sl. 2 u prilogu) ili od dve cevi koje ulaze jedna u drugu (sl. 3 u prilogu) kao sonda sa odeljcima. Veličina proreza na sondama iznosi najmanje trećinu površine cilindra.

Metode fizičkih, hemijskih i mikrobioloških analiza stočne hrane

Član 29

Metode fizičkih, hemijskih i mikrobioloških analiza kojima se ispituje kvalitet stočne hrane su:

1) pripremanje laboratorijskog uzorka;
2) određivanje mirisa;
3) određivanje količine primesa;
4) dokazivanje zaraženosti štetočinama;
5) određivanje zapreminske mase;
6) određivanje sadržaja vlage;
7) određivanje sirovih proteina;
8) određivanje amonijačnog azota;

9) određivanje uree – spektrofotometrijska metoda;
10) određivanje kazeina;
11) određivanje laktoalbumina;
12) određivanje sirovih masti;
13) određivanje slobodnih masnih kiselina;
14) određivanje kiselinskog stepena;
15) određivanje pH vrednosti;
16) određivanje sirove celuloze;

17) određivanje skroba;
18) određivanje sirovog pepela;
19) određivanje pepela nerastvorljivog u hlorovodoničnoj kiselini;
20) određivanje bezazotnih ekstraktivnih materija;
21) određivanje hlorida;
22) određivanje natrijum-hlorida;
23) određivanje organoleptičkih svojstava jodirane soli za stočnu hranu;
24) određivanje vode u jodiranoj soli (higroskopnoj i kristalnoj);

25) određivanje materija nerastvorljivih i rastvorljivih u vodi u jodiranoj soli;
26) određivanje natrijuma i kalijuma;
27) određivanje kalcijuma – kompleksometrijska metoda;
28) određivanje magnezijuma;
29) određivanje ukupnog fosfora – spektrofotometrijska metoda;
30) određivanje sumpora;
31) određivanje hlora;
32) određivanje joda;

33) određivanje mikroelemenata – spektrofotometrijska metoda;
34) određivanje mangana – spektrofotometrijska metoda;
35) određivanje kobalta – spektrofotometrijska metoda;
36) određivanje gvožđa – spektrofotometrijska metoda;
37) određivanje cinka – spektrofotometrijska metoda;
38) određivanje bakra – spektrofotometrijska metoda;
39) određivanje karotina (brzi postupak);
40) određivanje karotina i ksantofila u svežim i suvim uzorcima biljnog porekla;

41) određivanje vitamina A;
42) određivanje vitamina E;
43) određivanje mikotoksina;
44) određivanje aktivnosti antibiotika mikrobiološkim metodama na Petrijevim šoljama (metoda difuzije);
45) određivanje oksitetraciklin-hidrohlorida (OTC HCl);
46) određivanje hlortetraciklin-hidrohlorida (CHTC HCl);
47) određivanje oleandomicina;
48) određivanje benzatin penicilina G;

49) određivanje cink-bacitracina;
50) određivanje tilozina;
51) određivanje neomicina;
52) određivanje virginiamicina.

Član 30

Metode fizičkih, hemijskih i mikrobioloških analiza za kontrolu kvaliteta stočne hrane odštampane su uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.

Član 31

Posle ispitivanja proizvoda sačinjava se zapisnik – izveštaj o ispitivanju u kome se navodi primenjena metoda, dobijeni rezultat i uslovi ispitivanja, kao i okolnosti koje su mogle uticati na rezultat.

Zapisnik o ispitivanju mora sadržati sve podatke za potpunu identifikaciju proizvoda.

Član 32

Ovaj pravilnik stupa na snagu po isteku tri meseca od dana objavljivanja u „Službenom listu SFRJ“.