Velika razlika u broju registrovanih i sertifikovanih proizvoda sa oznakom geografskog porekla je gorući problem, zaključeno je na okruglom stolu organizovanom na temu “Pozicija i perspektive poljoprivrednih gazdinstava sa malom i tradicionalnom proizvodnjom”. Kada proizvođači budu osećali sigurnost u vidu efikasne kontrole zloupotrebe, prepoznatljivosti zaštićenih proizvoda i mera podrške, pristupiće sertifikaciji u većoj meri
Okrugli sto na temu “Pozicija i perspektive poljoprivrednih gazdinstava sa malom i tradicionalnom proizvodnjom” održan je 23. novembra u okviru Sajma etno hrane i pića, u organizaciji Asocijacije poljoprivrednika i Saveza proizvođača tradicionalnih proizvoda “Original Srbija”.
Okrugli sto je organizovan u okviru projekta ”Osnažimo male – unapređenje održivosti održivosti malih poljoprivrednih gazdinstava kroz proizvodnju malih količina proizvoda sa dodatnom vrednošću i transparentne mere podrške” koji je realizovan uz podršku EU, organizacije ORCA i partnera regionalnog konzorcijuma, koji implementira projekat “Održiva poljoprivreda za održivi Balkan”.
Predsednik Asocijacije poljoprivrednika Miroslav Kiš istakao je da projekat “Osnažimo male” ima za cilj otpočinjanje saradnje i zajedničkog delovanja institucija, poljoprivrednika i potrošača na poboljšanju položaja poljoprivrednih gazdinstava sa malom i tradicionalnom proizvodnjom.
Na skupu su prezentovani rezultati istraživanja u okviru koga su intervjuisana 92 proizvođača 11 tradicionalnih proizvoda, koji uživaju značajnu reputaciju na domaćem tržištu. Istraživanje, sprovedeno u okviru projekta “Osnažimo male” od strane udruženja “Futoški kupus”, pokazalo je da postoji značajan procenat proizvođača koji samo delimično razumeju koncept oznake geografskog porekla, što predstavlja jedan od osnovnih razloga zašto proizvođači ne sprovode postupak zaštite, odnosno sertifikacije do kraja, već smatraju da postupak završen sa registracijom.
Značajan broj proizvođača ističe da mnogi proizvođači proizvoda koji su zastićeni oznakom geografskog porekla posluju u nelegalnim tokovima i nisu zainteresovani za sertifikaciju zbog nemogućnosti da odgovore visokim zahtevima koje pred njih postavljaju važeći zakonski propisi. Zato je neophodno donošenje zakonskih akata koji će dati prostor za poslovanje malim tradicionalnim proizvođačima kroz jedan fleksibilniji zakonski okvir.
Bez sankcija protiv zloupotrebe zaštićenog imena proizvoda
Analiza prikupljenih podataka ukazuje na odsustvo transparentnosti kada su u pitanju procedure zaštite prava intelektualne svojine. Primetno je odsustvo primene propisa, potpuno odsustvo primene sankcija protiv zloupotrebe zaštićenog imena i oznake porekla od strane neautorizovanih korisnika.
Takođe, ne postoji monitoring inspekcijskih službi kada je u pitanju sistem oznake geografskog porekla, što ima za posledicu demotivaciju korisnika oznaka, koji su sproveli postupak do kraja i koji nisu u mogućnosti da ostvare benefite dodate vrednosti proizvoda.
Proizvođači smatraju da potrošači nisu upućeni u značenje kontrolnih markica što govori u prilog neophodnosti edukacije potrošača. Kako je rečeno na okruglom stolu, neophodna je promocija proizvoda sa oznakom geografskog porekla, s obzirom da su kontrolne markice slabo prepoznatljive (često mešane sa akciznim markicama), a promociju bi prvenstveno trebala da vodi država.
Transparentnost sertifikovanih proizvoda
Naglašen je i nedostatak transparentnosti u tome koji proizvodi sa geografskom oznakom su sertifikovani. Kao problem se navodi kontrola proizvoda koja je prodaju u rinfuzi, zbog specifičnosti utvrđivanja identiteta. Iz tog razloga predloženo je da udruženja u takvim slučajevima šalju pisma upozorenja u kojima će se prijava tržišnoj inspekciji navesti kao moguća mera.
Iz perspektive proizvođača istaknuto je da je bolje prvo proizvođače usmeriti u legalne tokove čime će se povećati plasman proizvoda. Sa trenutnom situacijom sa proizvodima sa geografskim poreklom poljoprivrednici dolaze u situaciju da odustaju, jer proizvodnja nije održiva.
Udruženjima nedostaje institucionalna, stručna i finansijska podrška
Predlog proizvođača proizvoda sa oznakom geografskog porekla je da država uloži trud da ovi proizvodi ne budu na pijacama i pored puteva, već u marketima i specijalizovanim prodavnicama jer, kako je rečeno, ”ni Luj Viton se ne prodaje na pijaci”.
Oni su istakli da istovremeno postoji zloupotreba zaštite proizvoda i zloupotreba zaštite oznake.
Prema rečima proizvođači iz Sjenice, svaki beli sir u Beogradu je sjenički. Oni ističu da je njihov proizvod registrovan, ali da nemaju dovoljan broj ovlašćenih korisnika i da rade na tome, a da kontrola i promocija proizvoda sa oznakom geografskog porekla treba da budu mnogo efikasnije.
Velika razlika u broju registrovanih i sertifikovanih proizvoda
Velika razlika u broju registrovanih i sertifikovanih proizvoda prepoznaje se kao gorući problem. Kada proizvođači budu osećali sigurnost (u vidu efikasne kontrole zloupotrebe, prepoznatljivosti i mera podrške) pristupiće sertifikaciji u većoj meri, a to se može postići indirektnim akcijama kojima bi se “pripremio teren”.
Nacionalne mere fleksibilne primene pravila bezbednosti hrane su neophodne u najskorijem vremenskom periodu.
Prisustvo predstavnika tržišne inspekcije u debati bilo je od velikog značaja za otpočinjanje dijaloga i upoznavanja sa pravnim mehanizmima. Neophodno je nastaviti započeti dijalog kroz niz zajedničkih sastanaka sa predstavnicima proizvođača tradicionalnih proizvoda, Sektora tržišne inspekcije Ministarstva trgovine, Ministarstva poljoprivrede i Zavoda za zaštitu intelektualne svojine, zaključeno je okruglom stolu.
Oznake geografskog porekla za osnaživanje malih proizvođača – istraživanje