Pri sastavljanju obroka za ishranu domaćih životinja i bilansa stočne hrane u poljoprivrednim organizacijama Jugoslavije korišćena su poslednjih godina dva izdanja priručnika »Hranidbene norme i tablice« (»Zadružna knjiga«, Beograd).
U ovom priručniku iznete su norme ishrane koje su u SSSR-u razradili naučnoistraživački instituti za stočarstvo — konjarstvo, ovčarstvo i kozarstvo, svinjarstvo„ kunićarstvo i krznašice, živinarstvo i industrijsku proizvodnju živine. U tim normama potrebe domaćih životinja izražene su u hranljivim jedinicama, proteinima, kalcijumu, fosforu, kuhinjskoj soli i karotinu. Saglasno tim pokazateljima, navedeni su i podaci o hranljivoj vrednosti stočnih hraniva zasnovani na sovjetskim analizama.
dr Mihailo Fjodorović-Tome, dr Miodrag Obradović, dr Darko Stošić
Sadržaj
Norme ishrane i obroci za domaće životinje po Tomeu
Norme ishrane i obroci za goveda
Norme ishrane i obroci za svinje
Norme ishrane i obroci za ovce
Norme ishrane i obroci za konje
Norme ishrane i obroci za kuniće
Norme ishrane i obroci za živinu
Norme, smeše i obroci po nekim stranim i domaćim autorima
Ostale norme i formule za njihovo preračunavanje u različite jedinice
Standardi — norme ishrane po Morisonu
Američki NRC standardi
Danski standardi
Normativi zasnovani na potrebama pojedinih vrsta i kategorija stoke za najvažnijim hranljivim sastojcima (od raznih izvora po M. Obrađoviću)
Normativi koji se primenjuju u Švedskoj
Potrebe svinja i živine za aminokiselinama i balansiranje obroka i smeša prema sadržaju aminokiselina u hranivima po D. Stošiću
Primeri ocene vrednosti hraniva, obroka i smeša prema sadržaju aminokiselina
Sastav i hranljiva vrednost stočnih hraniva
Metodika određivanja hranljivih (ovsenih) jedinica
Korišćenje tablica za sastavljanje obroka i smeša
Primena obroka i smeše
Danske smeše za goveđa
Neke američke dopunske smeše za goveda u tovu uz kabastu hranu
Obroci koji se mogu preporučiti i koristiti za ishranu krava u Jugoslaviji po domaćim autorima
Obroci i smeše za svinje
Obroci i smeše za živinu
Mineralne smeše za domaće životinje
Pri sastavljanju obroka za ishranu domaćih životinja i bilansa stočne hrane u poljoprivrednim organizacijama Jugoslavije korišćena su poslednjih godina dva izdanja priručnika »Hranidbene norme i tablice« (»Zadružna knjiga«, Beograd).
U ovom priručniku iznete su norme ishrane koje su u SSSR-u razradili naučnoistraživački instituti za stočarstvo — konjarstvo, ovčarstvo i kozarstvo, svinjarstvo„ kunićarstvo i krznašice, živinarstvo i industrijsku proizvodnju živine. U tim normama potrebe domaćih životinja izražene su u hranljivim jedinicama, proteinima, kalcijumu, fosforu, kuhinjskoj soli i karotinu. Saglasno tim pokazateljima, navedeni su i podaci o hranljivoj vrednosti stočnih hraniva zasnovani na sovjetskim analizama.
Pošto se sastav i hranljiva vrednost stočnih hraniva u SSSR-u i Jugoslaviji razlikuju, mnogo je celishodnije da se pri normiranju ishrane domaćih životinja kod nas koriste domaće tablice o hranljivoj vrednosti hraniva, kao i drugi slični raspoloživi podaci. Tako je i ponikla zamisao o pisanju ovog priručnika, koji se u najvećoj meri oslanja na podatke o sastavu i hranljivoj vrednosti stočnih hraniva koje su ranije objavili jugoslovenski autori (Obradović i Stošić).
Profesor M. F. Tome je pripremio norme o ishrani domaćih životinja na osnovu knjige »Obroci stočne hrane x norme ishrane za domaće životinje« (Seljhozizdat, 1963. g.)„ koju je pod, njegovom redakcijom izradila grupa sovjetskih naučnih radnika: M. F. Tome, A. P. B.egušev, P. S. Popehina, A. V. Modjanov, G. G. Karsen, G. A. Magidov„ M. M. Kim, N. V. Lobin, N. V. Pigarjev i drugi. Kombinujući ovaj materijal sa tablicama o hranljivoj vrednosti stočnih hraniva Jugoslavije, koje su objavljene u knjizi Obradovića i Stošića »Stočna hraniva Jugoslavije«, Beograd, 1961. dobijena je baza za novi priručnik.
Zbog veoma obimne i značajne dokumentacije koja postoji u svetu i kod nas i koja može i treba da se koristi pri oceni vrednosti hraniva i pri balansiranju obroka i ishrane„ autori su pristupili dopuni ranije objavljenih tablica novim podacima, naročito onim o sadržaju aminokiselina, mineralnih materija i vitamina u hranivima. Pošto su ovi podaci uopšte, a posebno kod nas, vrlo oskudni, autori su smatrali da je neophodno da zbog nedostatka domaćih podataka koriste u ovom priručniku — sa određenom praktičnom namenom — i materijale istaknutih novih i standardnih stranih izvora.
Imajući u vidu potrebe savremene stočarske prakse, posebno potrebe što šireg korišćenja savremenih dostignuća i rezultata nauke o ishrani domaćih životinja, smatrali smo prikladnim da se, pored iscrpnog dela o sastavu obroka i normativa za ishranu pojedinih vrsta i kategorija domaćih životinja koje je za ovaj priručnik obradio profesor M. F. Tome, pruže i druge informacije — podaci i iskustva — koje mogu da doprinesu boljem balansiranju ishrane stoke. Osnovna pobuda za ovo bila je želja da se širokom krugu čitalaca i zainteresovanih stručnjaka učini pristupačnim korišćenje najvažnijeg materijala iz izvesnog broja odabranih stranih priručnika i odgovarajućih naučnih i stručnih publikacija sa normativima i obrocima za ishranu domaćih životinja, posebno onih koji imaju širu primenu u svetu ili poseban značaj za nas. Zato su kao osnova tog dela našeg priručnika uzeti poznati podaci o potrebama domaćih životinja za hranljivim materijama Nacionalnog istraživačkog saveta SAD (ili NRC), Nacionalne akademije nauka SAD, zatim skandinavske, neke engleske i druge norme i materijali.
Isto tako, u delu koji obuhvata formulacije praktičnih obroka, smeša i kombinacija hraniva za određene uslove i vidove proizvodnje, pored obroka koje je dao prof. M. F. Tome i onih koje baziraju na domaćim iskustvima, daju se još neki tipični ili interesantni primeri iz zemalja sa razvijenom proizvodnjom i visokim dostignućima u stočarstvu, a takođe i neki podaci koji baziraju na novijim iskustvima jugoslovenskih naučnih institucija i napredne prakse.
U pripremi i obradi jednog dela ovog priručnika (Tablice o sadržaju vitamina i Tablice o sadržaju mineralnih elemenata u hranivima) učestvovali su inž. Ratko Cmiljanić i inž. Ljubiša Bezbradica, saradnici Instituta za primenu nuklearne energije u poljoprivredi, veterinarstvu i šumarstvu, na čemu im autori veoma zahvaljuju.
I pored dosta složenog i relativno raznorodnog materijala koji obuhvata ovaj priručnik, učinjeni su znatni napori da on odgovori široj nameni i zadovolji potrebe što većeg broja stručnjaka koji rade na ishrani domaćih životinja. Tu prvenstveno mislimo na stručnjake koji su zaposleni na krupnim stočarskim i živinarskim farmama i u fabrikama stočne hrane, a zatim na sve ostale stočare — agronome i veterinare, bilo da rade na neposrednim problemima proizvodnje, bilo na poslovima unapređenja„ organizacije ili planiranja stočarske proizvodnje.
Primedbe, preporuke i dokumentacija koji bi omogućili da se ova knjiga poboljša, bolje kompletira i dopuni biće prihvaćeni sa zahvalnošću autora, izdavača i svih zainteresovanih.
Autori