3. mart 2014, Beograd
CEDEF I PKS II Javna debata
UPRAVLJANJE INDUSTRIJSKIM OTPADOM U REPUBLICI SRBIJI – tokovi otpada i nova upotrebna vrednost
Centralno evropski forum za razvoj CEDEF, u saradnji sa Privrednom komorom Srbije PKS, a pod institucionalnim pokroviteljstvom Ministarstva energetike, razvoja i zaštite životne sredine RS, Ministarstvom građevinarstva i urbanizma RS, realizuje šest javnih debata na temu upravljanja komunalnim i industrijskim otpadom u Republici Srbiji. Prva Javna debata: Upravljanje komunalnim otpadom u Republici Srbiji – Kojim putem ide Srbija održana je 17. decembra 2013, a naredna javna debata pod nazivom UPRAVLJANJE INDUSTRIJSKIM OTPADOM U REPUBLICI SRBIJI – tokovi otpada i nova upotrebna vrednost biće održana 3. marta 2014. godine, u Beogradu, u prostorijama Privredne komore Srbije, Terazije 23, II sprat.
Cilj ove Javne debate je diskusija, razmena stavova i davanje preporuka o:
- Trenutnom stanju u domenu upravljanja industrijskim otpadom u Republici Srbiji i mogućnostima unapređenja
- Potencijalima industrijskog otpada i njegovom korišćenju za stvaranje električne i toplotne energije
- Najboljim načinima, svetskim iskustvima i naprednim tehnologijama za tretman industrijskog opasnog i neopasnog otpada u Srbiji
- Postojećoj zakonskoj regulativi i usaglašavanju sa regulativom EU
- Uspostavljanju praktičnog sistema upravljanja industrijskim otpadom u cilju zaštite životne sredine
Registracija je bez kotizacije, ali vas molimo da se prijavite ovde.
KOLIČINE I TRETMAN INDUSTRIJSKOG OTPADA U SRBIJI
Brojne analize su pokazale da je jedan od najvećih ekoloških problema u Srbiji neodgovarajuće postupanje sa otpadom. Pored toga u Srbiji postoji više od milion tona „istorijskog“ industrijskog otpada, godišnje se kod nas “proizvede” više od 8,2 miliona tona industrijskog otpada, od čega je neopasonog otpada 7,9 miliona tona, dok jedna četvrtina industrijskog otpada čini opasni otpad. Najveći udeo u ukupno proizvedenom industrijskom otpadu ima leteći pepeo od uglja u iznosu od 67%, navodi se u poslednjem Izveštaju o stanju životne sredine Republike Srbije za 2012. godinu Agencije za zaštitu životne sredine RS.
Značajne količine imaju i druge vrste otpada koje potiču iz termičkih procesa: šljaka i prašina iz kotla, otpadi od prerade šljake, muljevi i filter kolači. Zatim slede otpadi iz fizičke i hemijske obrade minerala za obojenu metalurgiju, otpadna fosforna i fosforasta kiselina, metali koji sadrže gvožđe, kablovi, mešavina ili pojedine frakcije betona, otpadna keramika, zemlja od čišćenja i pranja šećerne repe kao i muljevi koji nastaju tokom pranja, čišćenja, ljuštenja, centrifugiranja i separacije u poljoprivredi i prehrambenoj industriji.
Prema podacima iz Izveštaja o stanju životne sredine Republike Srbije iz 2012. godine, za samo 19% ukupnog industrijskog otpada je evidentirano kako je dalje tretiran, dok je na lokacijama gde je otpad proizveden ostalo oko 6,5 miliona tona otpada što čini 81% ukupnog industrijskog otpada.
Od ukupno proizvedene količine otpada, za više od 1,5 miliona tona (19%) proizvođači su prijavili način postupanja:
- 12% – oko milion tona otpada je odloženo na privremeno skladište drugog postrojenja,
- 3% – nešto više od 200 hiljada tona je predato operaterima na odlaganje,
- 3% – nešto više od 200 hiljada tona je predato operaterima za ponovno iskorišćenje,
- 1% – oko 70 hiljada tona je izvezeno od strane proizvođača otpada.
Veoma mali deo industrijskog otpada se prerađuje, a Srbija ima značajne mogućnosti u tom pogledu. Najveći procenat prijavljenih tretiranih količina otpada prerađen je recikliranjem, odnosno preradom neorganskih materijala, preradom metala i jedinjenja metala, i to 32%. Preradom organskih materija koje se koriste kao rastvarači, uključujući kompostiranje i ostale procese biološke transformacije prerađeno je 15% industrijskog otpada. Takođe, 15% prerade otpada predstavlja pripremu za tretman, dok su cementare prijavile da su postupkom korišćenja otpada kao goriva ili kao drugog sredstva za proizvodnju energije tretirale 2% prijavljenih količina otpada. Otpad za čiji tretman ili odlaganje na ekološki prihvatljiv i efikasan način nema tehničkih mogućnosti i postrojenja u Srbiji se izvozi. Medjutim, do 2020. godine, biće zabranjen i izvoz opasnog otpada, tako da će svaka zemlja morati ovo pitanje da rešava u okviru svojih granica.
Način postupanja sa evidentiranim količinama industrijskog otpada
Izvor: Izveštaj o stanju životne sredine Republike Srbije, 2012, Agencija za zaštitu životne sredine
BUDUĆNOST TRETMANA OTPADA
Odgovornim upravljanjem otpadom i dobrom kombinacijom reciklaže i termičke prerade otpada, i u našoj zemlji se mogu stvoriti mogućnosti za stvaranje toplotne i električne energije iz OIE, za otvaranje novih radnih mesta i dodatni prihod na nivou lokalnih zajednica. Ovo je naročito važno u svetlu nove Uredbe Vlade Srbije kojom je povećana visina nadoknade predviđena kao podsticaj za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije, a koja ove godine iznosi 0,081 din/kWh, što je skoro duplo više u odnosu na 2013. godinu kada je iznosila 0,044din/kWh.
Evropska unija ne podržava stvaranje deponija na duži rok, a najbolji rezultati su se pokazali u onim zemljama koje imaju visok procenat termičkog tretmana otpada u kombinaciji sa dobro organizovanom reciklažnom industrijom. Tako, na primer, samo u Nemačkoj, postoji oko 6000 postrojenja za termički preradu otpada.
Inače, industrijski otpad nastaje u procesu proizvodnje i nije više pogodan za vraćanje u proizvodni proces. Sastoji se od raznovrsnih stabilnih i nestabilnih elemenata organskog i neorganskog porekla.
Uspostavljanje jedinstvenog sistema upravljanja otpadom u industrijskim postrojenjima zahteva poznavanje procesa nastajanja, procedura rukovanja, skladištenja, transporta, tretiranja i odlaganja istog. Izučavanje tih aspekata upravljanja otpadom zahteva visoku stručnost, mnogo vremena i resursa, a posebno, s obzirom na složenost pitanja životne sredine, naročito u vezi sa pojavom novih tehnologija tretiranja otpada. Troškovi uspostavljanja jednog praktičnog sistema upravljanja otpadom su mali u poređenju sa potencijalnim finansijskim posledicama degradacije životne sredine i sa tim povezanim dejstvima na ljudsko zdravlje do kojih dovodi ne adekvatno postupanje sa opasnim otpadom.
U Republici Srbiji je ova oblast rada obuhvaćena mnogim zakonskim regulativama poput Zakona o upravljanju
otpadom, Zakona o ambalaži i amabalažnom otpadu i mnogih drugih. Postojeće zakonske regulative su trenutno u procesu redefinisanja kako bi bile u potpunosti u skladu sa standardima EU. Usvajanje Izmena i dopuna Zakona o upravljanju otpadom se očekuje u tokom 2014. godine, kao i Strategije upravljanja otpadom. U međuvremenu su pripremljeni i Nacionalni planovi za upravljanje otpadom.
ZBRINJAVANJE INDUSTRIJSKOG I OPASNOG OTPADA
Pod industrijskim otpadom se podrazumevaju sve vrste otpadnog materijala i nusproizvoda koji nastaju tokom određenih tehnoloških procesa i po svojim osobinama može biti neopasan ili opasan. Velika industrijska postrojenja su najznačajniji generatori opasnog otpada. U našoj zemlji se kao izvori opasnog otpada uglavnom javljaju:
- energetika
- farmaceutska industrija
- hemijska industrija
- prehrambena industrija
- industrija ambalaže
Preovlađujući metod tretmana industrijskog otpada je privremeno skladištenje unutar kompleksa generatora ili deponovanje. Industrijski otpad se odlaže na mestima u sklopu postrojenja, a preostali deo se odlaže sa komunalnim čvrstim otpadom na gradskim deponijama. Glavne metode postupanja sa opasnim otpadom su skladištenje i deponovanje. Preduzeća koja generišu opasan otpad odlažu ga u sopstvenim skladištima unutar preduzeća. Analize pokazuju da je za većinu takvih mesta prekoračen njihov kapacitet i da ne zadovoljavaju zahteve nacionalnog zakonodavstva o otpadu, a u skladu sa Pravilnikom o načinu postupanja sa otpacima koji imaju svojstva opasnih materija.
Zemlje EU su osamdesetih i devedesetih godina prošlog veka imale ekspanziju izgradnje objekata za zbrinjavanje opasnog otpada. Tokom proteklog perioda su ove zemlje uglavnom rešile problem zaliha otpada, oslobađajući time deo kapaciteta postrojenja za otpad iz drugih zemalja.
Trenutno u Srbiji nema izgrađenih objekata za skladištenje opasnog otpada, nema postrojenja za fizičko-hemijski tretman opasnog otpada, nema postrojenja za termičku destrukciju-spaljivanje, nema deponija za odlaganje opasnog otpada i pepela iz postrojenja za spaljivanje. Imajući u vidu nedostatak tehničkih kapaciteta za upravljanje opasnim otpadom, kao i nedostatak finansijskih sredstava za investicije u izgradnju ovakvih objekata u skorije vreme. Jedino rešenje za bezbedno zbrinjavanje opasnog otpada je izvoz u zemlje EU koje poseduju ovu vrstu objekata, ali to će moći samo do 2020. godine. Srbija mora stvoriti uslove za izgradnju postrojenja za termički tretman otpada, kako bi ispunila sve navedene obaveze u Poglavlju 27 koje se odnosi na zaštitu životne sredine.